Ішкі жалпы өнім өсімі – 4,1%
Кеше Премьер-Министр Бақытжан Сағынтаевтың төрағалығымен өткен Үкімет отырысында 2018 жылғы тоғыз айдағы еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен республикалық бюджеттің орындалу қорытындылары қаралды.
Жалпы, 2018 жылғы қаңтар-қыркүйек аралығында Қазақстан экономикасы өсімнің оң қарқынын сақтады. «Есепті кезеңде ІЖӨ өсімі 4,1%-ға дейін артты. Бұл осы жылдың сегіз айындағы көрсеткіштен 0,3 пайыздық тармаққа жоғары. Базалық салалардың ішінде сауда мен құрылыс саласындағы серпіннің қалпына келуі өсімнің үдеуіне негізгі үлес қосты. Сондай-ақ инфляциялық қысымның жеңілдеуі және инвестициялық сұраныстың артуы экономикалық белсенділіктің импульсы болып отыр», деді Ұлттық экономика министрі Т.Сүлейменов. Кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігінің жоғары көрсеткіші сақталуда. Негізгі капиталға салынған инвестициялар 21,6%-ға өсті. Тоғыз айда өнеркәсіп өндірісінің өсімі 4,8%-ды құрап, өткен айдың деңгейінен 0,1 пайыздық тармаққа асып түсті. Өңдеу өнеркәсібінде өсім 5,1%-ды құрады, бұл мақсатты көрсеткішке сәйкес келеді. Бұған қол жеткізу түсті металдар өндірісінің 4,5%-ға, мұнай өңдеу өнімдері өндірісінің 7,5%-ға, химия өнеркәсібі өндірісінің 8,2%-ға, қағаз және қағаздан жасалған өнімдер өндірісінің 9,2%-ға, жиһаз өндірісінің 5,1%-ға, сондай-ақ машина жасаудағы өнім шығарудың 14,5%-ға артуынан туындады. Тау-кен өндіру өнеркәсібінде өсім қарқыны 4,9%-ды құрады. Бұл тұста көмір, лигнит және мұнай өндіру көлемінің өскені байқалады. Бұдан өзге қызметтер көрсетуде 3,9%-ға қалыпты өсу байқалады. Негізгі үлесті қосқан сауда саласы. Ал сыртқы сауда айналымы тұрақты өсім қарқынын сақтап, сегіз айда өсім 21,6%-ды құрады. Экспорт 28,2%-ға, импорт 10,8%-ға артты. Еңбек нарығында жыл басынан бері 414,5 мың адам жұмыспен қамтылған (1 қазандағы жағдай бойынша). Еңбекақы қалыпты қарқынмен өсуде. Осы жылдың қаңтар-қыркүйек айларында орташа айлық еңбекақы 158,2 мың теңгені құрап, нақты мәнінде 1,9%-ға өсті. Еңбекақының өсуі мен инфляциялық процестердің бәсеңдеуі жағдайында нақты ақшалық кірістер қаңтар-тамыз аралығында 3,5%-ға артты. Ұлттық банк төрағасы Д.Ақышев жыл басынан бері инфляция деңгейі 3,3% болғанын хабарлады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда төмен көрсеткіш. Д.Ақышевтың болжамы бойынша, биыл инфляция 5-7% дәлізінде сақталады. Сондай-ақ Д.Ақышев Ұлттық банктің базалық мөлшерлемені 9%-дан 9,25%-ға дейін арттыру туралы шешімін хабарлады. Қыркүйек айының соңында ұлттық валютадағы депозиттердің өсімі 4,1% немесе 380 млрд теңгені құрады. Шетел валютасындағы депозиттер 2,5%-ға немесе 210 млрд теңгеге төмендеді. Нәтижесінде депозиттерді долларландыру 46%-ға дейін азайды. Қаржы министрі Әлихан Смайылов биылғы тоғыз айда мемлекеттік бюджет кірістерінің (трансферттерсіз) өсімі былтырғы сәйкес кезеңімен салыстырғанда екі есе артқанын жеткізді. Шығыстар былтырғымен салыстырғанда 0,2 пайыздық тармаққа артық болған. «Республикалық бюджеттің кірісіне 4066 млрд теңге түсті. Бұл жоспарланған көрсеткіштен 131 млрд теңгеге немесе 103,3%-ға артық. Өсу қарқыны өткен жылдың 1 қазанымен салыстырғанда 119,5% немесе 662 млрд теңгені көрсетті. Оның ішінде шикізаттық емес кірістер 501,4 млрд теңгеге артты», деді Ә.Смайылов. Республикалық бюджеттің шығыстары 7,092 трлн теңгені немесе 99,2%-ды құрады. 1 қыркүйекпен салыстырғанда игеру көлемі жақсарды. Жергілікті бюджеттер шығыстары 3,496 трлн теңгені құрады. Атқарылмағаны – 32 млрд теңге. Бұл көрсеткіш өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда екі есеге кем. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен республикалық бюджеттің орындалу қорытындыларын қарау нәтижесі бойынша Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаев ІЖӨ өсімі тоғыз айдың қорытындысы бойынша 4,1%-ды құрағанын атап өтті. Сондай-ақ Б.Сағынтаев күн тәртібінде екінші болып қаралған «Президенттің бес әлеуметтік бастамасын» іске асыру жөнінде де бірқатар нақты тапсырма берді. Мемлекет басшысының әрбір бастамасы қазақстандықтардың әл-ауқатын жақсартуға бағытталған. Халықтың тұрмыс сапасы мен деңгейін арттыру – жалпыұлттық басымдық. Бірінші бастама бойынша Премьер-Министр «7-20-25» бағдарламасын іске асырудың және оны жүзеге асырудағы жергілікті атқарушы органдар жұмысының маңыздылығын атап өтті. Үкімет мүшелерінің назарын жұмысты жандандыру қажеттігіне аударды. «7-20-25» бағдарламасы бойынша тұрғын үй салу үшін барлық мүмкіндік бар, қаржыландыру мәселесі шешілген. Кейбір өңірлерде бұл бастама жоғары деңгейде іске асырылып жатыр, алайда жұмыстардың төмен қарқынмен жүргізіліп жатқаны да байқалып отыр. Бұл құрылыс қарқынының сұранысқа байланысты екендігімен түсіндіріледі. Осыған байланысты облыс әкімдіктеріне құрылыс компанияларымен және банктермен түсіндіру жұмыстарын жүргізу тапсырылды. Екінші бастама бойынша барлық дайындық жұмыстары жүргізілгені атап өтілді. Төмен жалақы алатын жұмыскерлердің еңбекақысын арттыру үшін салық жүктемесін төмендету бойынша қолданыстағы заңнамаға қажетті өзгерістер енгізілді. Бұл жұмыстар 2019 жылдың 1 қаңтарынан басталады. Үшінші бастаманы іске асыру аясында Б.Сағынтаев Білім және ғылым министрлігіне облыс әкімдіктерімен бірлесіп, студент жастарды жатақханалармен қамтамасыз ету жұмыстарын жандандыруды тапсырды. Бұл орайда Қаржы министрлігі жатақханалар құрылысын қаржыландыруды біртіндеп арттыруы тиіс. Төртінші бастаманы іске асыру бойынша Премьер-Министр Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне облыс әкімдіктерімен және «Атамекен» ҰКП-мен бірлесіп бір ай ішінде кәсіпкерлердің шағын несие алулары үшін туындап отырған барлық мәселелерді шешуді тапсырды. Ел халқы газдың жүргізілуін күтіп отыр. Осыған орай бесінші бастаманы іске асыру аясында «Сарыарқа» газ құбырының құрылысы белгіленген мерзімде басталып, уақтылы аяқталуы керек. «Президенттің бес әлеуметтік бастамасының» жүзеге асырылу барысына әр апта сайын мониторинг жүргізілетін болады. Отырыста қаралған үшінші мәселе – жекешелендіруді жүргізу барысы туралы Қаржы министрі Әлихан Смайылов пен Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов баяндады. Қазіргі уақытта Жекешелендірудің кешенді жоспарының 887 нысанының 524-і сауда-саттыққа шығарылып, олардың 444-і сатылды. 287 нысан қайта ұйымдастырылу және таратылу сатысында. 12 нысанды жекешелендіру тізбесінен алып тастау туралы Экономиканы жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссияның шешімі қабылданды. Мәселені қорытындылаған Премьер-Министр Б.Сағынтаев жалпы нысандардың сатылымы кестеге сәйкес жүргізіліп жатқанын айтты. Дегенмен, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар мен холдингілер кейбір нысандарды жекешелендіру мерзімдеріне назар аударып, оның сатылымға шығарылуын жеделдетуі керек. Президент тапсырмасына сәйкес, жекешелендіру мемлекет үшін барынша тиімді болуы тиіс.
Сұңғат ӘЛІПБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
Жалпы, 2018 жылғы қаңтар-қыркүйек аралығында Қазақстан экономикасы өсімнің оң қарқынын сақтады. «Есепті кезеңде ІЖӨ өсімі 4,1%-ға дейін артты. Бұл осы жылдың сегіз айындағы көрсеткіштен 0,3 пайыздық тармаққа жоғары. Базалық салалардың ішінде сауда мен құрылыс саласындағы серпіннің қалпына келуі өсімнің үдеуіне негізгі үлес қосты. Сондай-ақ инфляциялық қысымның жеңілдеуі және инвестициялық сұраныстың артуы экономикалық белсенділіктің импульсы болып отыр», деді Ұлттық экономика министрі Т.Сүлейменов. Кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігінің жоғары көрсеткіші сақталуда. Негізгі капиталға салынған инвестициялар 21,6%-ға өсті. Тоғыз айда өнеркәсіп өндірісінің өсімі 4,8%-ды құрап, өткен айдың деңгейінен 0,1 пайыздық тармаққа асып түсті. Өңдеу өнеркәсібінде өсім 5,1%-ды құрады, бұл мақсатты көрсеткішке сәйкес келеді. Бұған қол жеткізу түсті металдар өндірісінің 4,5%-ға, мұнай өңдеу өнімдері өндірісінің 7,5%-ға, химия өнеркәсібі өндірісінің 8,2%-ға, қағаз және қағаздан жасалған өнімдер өндірісінің 9,2%-ға, жиһаз өндірісінің 5,1%-ға, сондай-ақ машина жасаудағы өнім шығарудың 14,5%-ға артуынан туындады. Тау-кен өндіру өнеркәсібінде өсім қарқыны 4,9%-ды құрады. Бұл тұста көмір, лигнит және мұнай өндіру көлемінің өскені байқалады. Бұдан өзге қызметтер көрсетуде 3,9%-ға қалыпты өсу байқалады. Негізгі үлесті қосқан сауда саласы. Ал сыртқы сауда айналымы тұрақты өсім қарқынын сақтап, сегіз айда өсім 21,6%-ды құрады. Экспорт 28,2%-ға, импорт 10,8%-ға артты. Еңбек нарығында жыл басынан бері 414,5 мың адам жұмыспен қамтылған (1 қазандағы жағдай бойынша). Еңбекақы қалыпты қарқынмен өсуде. Осы жылдың қаңтар-қыркүйек айларында орташа айлық еңбекақы 158,2 мың теңгені құрап, нақты мәнінде 1,9%-ға өсті. Еңбекақының өсуі мен инфляциялық процестердің бәсеңдеуі жағдайында нақты ақшалық кірістер қаңтар-тамыз аралығында 3,5%-ға артты. Ұлттық банк төрағасы Д.Ақышев жыл басынан бері инфляция деңгейі 3,3% болғанын хабарлады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда төмен көрсеткіш. Д.Ақышевтың болжамы бойынша, биыл инфляция 5-7% дәлізінде сақталады. Сондай-ақ Д.Ақышев Ұлттық банктің базалық мөлшерлемені 9%-дан 9,25%-ға дейін арттыру туралы шешімін хабарлады. Қыркүйек айының соңында ұлттық валютадағы депозиттердің өсімі 4,1% немесе 380 млрд теңгені құрады. Шетел валютасындағы депозиттер 2,5%-ға немесе 210 млрд теңгеге төмендеді. Нәтижесінде депозиттерді долларландыру 46%-ға дейін азайды. Қаржы министрі Әлихан Смайылов биылғы тоғыз айда мемлекеттік бюджет кірістерінің (трансферттерсіз) өсімі былтырғы сәйкес кезеңімен салыстырғанда екі есе артқанын жеткізді. Шығыстар былтырғымен салыстырғанда 0,2 пайыздық тармаққа артық болған. «Республикалық бюджеттің кірісіне 4066 млрд теңге түсті. Бұл жоспарланған көрсеткіштен 131 млрд теңгеге немесе 103,3%-ға артық. Өсу қарқыны өткен жылдың 1 қазанымен салыстырғанда 119,5% немесе 662 млрд теңгені көрсетті. Оның ішінде шикізаттық емес кірістер 501,4 млрд теңгеге артты», деді Ә.Смайылов. Республикалық бюджеттің шығыстары 7,092 трлн теңгені немесе 99,2%-ды құрады. 1 қыркүйекпен салыстырғанда игеру көлемі жақсарды. Жергілікті бюджеттер шығыстары 3,496 трлн теңгені құрады. Атқарылмағаны – 32 млрд теңге. Бұл көрсеткіш өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда екі есеге кем. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен республикалық бюджеттің орындалу қорытындыларын қарау нәтижесі бойынша Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаев ІЖӨ өсімі тоғыз айдың қорытындысы бойынша 4,1%-ды құрағанын атап өтті. Сондай-ақ Б.Сағынтаев күн тәртібінде екінші болып қаралған «Президенттің бес әлеуметтік бастамасын» іске асыру жөнінде де бірқатар нақты тапсырма берді. Мемлекет басшысының әрбір бастамасы қазақстандықтардың әл-ауқатын жақсартуға бағытталған. Халықтың тұрмыс сапасы мен деңгейін арттыру – жалпыұлттық басымдық. Бірінші бастама бойынша Премьер-Министр «7-20-25» бағдарламасын іске асырудың және оны жүзеге асырудағы жергілікті атқарушы органдар жұмысының маңыздылығын атап өтті. Үкімет мүшелерінің назарын жұмысты жандандыру қажеттігіне аударды. «7-20-25» бағдарламасы бойынша тұрғын үй салу үшін барлық мүмкіндік бар, қаржыландыру мәселесі шешілген. Кейбір өңірлерде бұл бастама жоғары деңгейде іске асырылып жатыр, алайда жұмыстардың төмен қарқынмен жүргізіліп жатқаны да байқалып отыр. Бұл құрылыс қарқынының сұранысқа байланысты екендігімен түсіндіріледі. Осыған байланысты облыс әкімдіктеріне құрылыс компанияларымен және банктермен түсіндіру жұмыстарын жүргізу тапсырылды. Екінші бастама бойынша барлық дайындық жұмыстары жүргізілгені атап өтілді. Төмен жалақы алатын жұмыскерлердің еңбекақысын арттыру үшін салық жүктемесін төмендету бойынша қолданыстағы заңнамаға қажетті өзгерістер енгізілді. Бұл жұмыстар 2019 жылдың 1 қаңтарынан басталады. Үшінші бастаманы іске асыру аясында Б.Сағынтаев Білім және ғылым министрлігіне облыс әкімдіктерімен бірлесіп, студент жастарды жатақханалармен қамтамасыз ету жұмыстарын жандандыруды тапсырды. Бұл орайда Қаржы министрлігі жатақханалар құрылысын қаржыландыруды біртіндеп арттыруы тиіс. Төртінші бастаманы іске асыру бойынша Премьер-Министр Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне облыс әкімдіктерімен және «Атамекен» ҰКП-мен бірлесіп бір ай ішінде кәсіпкерлердің шағын несие алулары үшін туындап отырған барлық мәселелерді шешуді тапсырды. Ел халқы газдың жүргізілуін күтіп отыр. Осыған орай бесінші бастаманы іске асыру аясында «Сарыарқа» газ құбырының құрылысы белгіленген мерзімде басталып, уақтылы аяқталуы керек. «Президенттің бес әлеуметтік бастамасының» жүзеге асырылу барысына әр апта сайын мониторинг жүргізілетін болады. Отырыста қаралған үшінші мәселе – жекешелендіруді жүргізу барысы туралы Қаржы министрі Әлихан Смайылов пен Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов баяндады. Қазіргі уақытта Жекешелендірудің кешенді жоспарының 887 нысанының 524-і сауда-саттыққа шығарылып, олардың 444-і сатылды. 287 нысан қайта ұйымдастырылу және таратылу сатысында. 12 нысанды жекешелендіру тізбесінен алып тастау туралы Экономиканы жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссияның шешімі қабылданды. Мәселені қорытындылаған Премьер-Министр Б.Сағынтаев жалпы нысандардың сатылымы кестеге сәйкес жүргізіліп жатқанын айтты. Дегенмен, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар мен холдингілер кейбір нысандарды жекешелендіру мерзімдеріне назар аударып, оның сатылымға шығарылуын жеделдетуі керек. Президент тапсырмасына сәйкес, жекешелендіру мемлекет үшін барынша тиімді болуы тиіс.
Сұңғат ӘЛІПБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
Пікір 2