Тері экспортына шектеу қойылады
Таяуда Премьер-Министрдің орынбасары Ерболат Досаевтың төрағалығымен былғары кәсіпорындарын қолдауға арналған ведомствоаралық комиссияның отырысы өтті. Алқалы жиында комиссия мүшелері сыртқы сауда саясатындағы мәселелерді, халықаралық экономикалық ұйымдарға қатысу жайын, өңделмеген ірі қара малдың терісін экспорттауға тыйым салу тетіктерін қарастырды.
Қазақстандағы былғары кәсіпорындарына шикізат жетіспейтіндігі бұған дейін жиі айтылып жүрген жайттардың бірі екені белгілі. Мал терісінен жартылай фабрикат және дайын өнім шығаратын кәсіпорындарды қажетті шикізатпен қамтамасыз ету мақсатында Инвестициялар және даму министрлігі 2016 жылдың қарашасынан 2017 жылдың сәуір айына дейін Қазақстан Республикасынан тысқары жерге өңделмеген ірі қара мал терісін шығармау жөніндегі бұйрық та шығарған болатын. Министрліктің мәліметіне сенсек, бұл шара нақты кәсіпорындардың жұмысын жақсартып, өнімділігін арттыруға оң ықпалын тигізіпті. Осылайша 2015 жылмен салыстырғанда дайын былғары өндірісінің көлемі 4,1 есеге ұлғайып, 2017 жылы 15,5 млн шаршы дециметрді құраған. Мұндай оң динамика экспортта да байқалып отыр. Атап айтар болсақ, 2017 жылы иленген тері экспортының көлемі 2015 жылмен салыстырғанда 91 процентке артып, 164,9 мың тоннадан ( 506,7 мың доллар) 315,8 тоннаға (803,3 мың доллар) дейін өсті. Иленген терілердің орташа экспорттық бағасы жартылай фабрикаттар бағасынан 4 есе жоғары екенін де айта кеткен жөн. Қазақта «тоғыз қабат торқадан тоқтышақтың терісі артық» деген сөз бар. Жеңіл өнеркәсіпте ең жиі қолданылатыны сиырдың терісі десек, бір сиырдан алынған тері шамамен 20 килоға дейін тартады екен. Тері қабылдайтын орындарда оның әр килосы үшін 300 теңге төлейтінін ескерсек, 6 мың теңгедей пайда түседі деген сөз. Өкінішке қарай, өзіміздің фабрикаларымызға шикізат жетпей жатқан тұста сойылған малдардың терілерінің басым көпшілігі шетел асып кетеді. Түркия, Қытай, Ресей сынды көршілес елдерде оны тереңдетіп өңдеп, түрлі тауар әзірлеп, кейін Қазақстан нарығына ондаған есе қымбат бағаға қайта сатады. Елімізде жыл сайын 7 миллионнан астам мал сойылып, алынған терілерінің 98 проценті шетелге шығарылады. Өз елімізде өңделетін терінің үлесі 2 процент шамасында ғана. Ендігі уақытта ірі қара мал терісін экспорттауды шектеу осы олқылықтың орнын толтыруға тиіс. Жалпы, Қазақстанда өңделген терінің негізгі тұтынушылары – отандық аяқ киім, тігін фабрикалары, ателье, былғары-галантерея, ер-тұрман цехтары. Ресей мен Түркияның аяқ киім фабрикалары да біздің өнімді тұтынады. Ал жартылай фабрикаттар негізінен Италия, Түркия, Үндістан, Қытай, Ресей, Испания, Португалия елдерінің нарығына шығарылады екен. Соңғы жылдары елімізде жеңіл өнеркәсіпті дамытуға мемлекет тарапынан қолдау жасалып жатқаны белгілі. Мал терісін экспорттауға қатысты шектеу осы аталған саланың жүгін жеңілдетуге септігін тигізері сөзсіз. Киім, аяқ киім, галантерея өнімдерін өндіру үшін шағын және орта бизнес кәсіпорындарын отандық шикізатпен толық қамтамасыз ету қажет екені түсінікті. Сонда ғана өнімдер импорттық өнімдермен бәсекелесе алады.
Арнұр АСҚАР,
egemen.kz
Пікір 1