ЦИФРЛАНДЫРУ – БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ экономиканы қалыптастырады

Цифрландыру – Қазақстанның озық ел атану жолындағы басты құралы. Осы ретте, цифрландыру мәселелері жөніндегі республикалық кеңес құрылып, «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Қазақстан 2018-2022 жылдары «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын іске асырады. Бағдарламада экономика саласын цифрландыру, сандық мемлекетке көшіру мақсаты айқын көрсетілген. Сонымен бірге, цифрлық Жібек жолын іске асыру, адами капиталды дамыту, инновациялық экожүйені құру бағытын қамтиды. Цифрлы технология біздің өмірімізге тәуелсіздігіміздің бастапқы жылдары-ақ батыл енгізіле бастады. Ең алдымен, мектептерді жаппай компьютерлендіру қолға алынып, компьютерлер үйде де, жұмыста да негізгі ақпарат құралы ретінде танылды. Ақпараттық жұмыстардың барлығы компьютердің көмегімен жасала бастады және ақпаратты сақтау да, тасымалдау да жолға қойылды. Сымсыз телефондар, желілік телеарналар да осы бағдарламаның жемісі. 2011 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың қатысуымен ұлттық жерсеріктік «OTAU TV» телерадиохабар тарату желісі іске қосылған болатын. Бүгінде ұлттық оператор қызметін пайдаланатын үй шаруашылықтарының саны миллионға жуықтады. Цифрлы стандартқа көшкен сәтте, Қазақстанда жерсеріктік жүйе абоненттерінің саны небәрі 6 300 болғанын ескерсек, бұл көрсеткіш аталған қызметтің халық арасында үлкен сұранысқа ие екенін айқындайды.

БАҒДАРЛАМА НЕНІ КӨЗДЕЙДІ?

Қазақстандықтардың өмір сапасын арттыру әрі ұлттық экономиканы цифрландыру бағдарламасын жүзеге асыру шеңберінде 2020 жылға дейін интернет қолданушылардың санын 80 пайызға дейін көбейту, тұрғындардың 95 пайызын цифрлы xабар таратумен қамту, азаматтардың цифрлық сауаттылығын 80 пайызға дейін арттыру көзделуде. Бұл үшін биылдың өзінде аталған бағдарлама аясында елімізде екі жүзден астам радиотелевизиялық станса іске қосылмақ. Халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру да басты міндет, ол 85 пайызға дейін жеткізілетін болады. Мемлекет қабылдаған «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын жүзеге асыруда 4 бағыт қарастырылған. Бірінші бағыт – ауыл-аймақты кең жолақты интернетпен қамтамасыз етіп, Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыру. Екінші бағыт – экономиканың салаларына (көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы және электронды сауда) цифрлы технологияны ендіру. Үшінші бағыты – мемлекеттік органдар жұмысының сапасын арттыру, ал төртінші бағыт – IT-мамандарды даярлау. Міне, аталған бағыттар бойынша бірқатар жұмыстар жүйелі жолға қойылып үлгерді. Елбасының биылғы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты дәстүрлі Жолдауында да цифрландыру бағдарламасының негізгі орындалу қолжетімділігі нақты көрсетілген. Жолдауда транспорт пен логистикалық инфрақұрылымды одан əрі дамыту, цифрлық технологияларды енгізу мен интеллектуалды транспорт жүйесін құру – жүк тасымалдау мерзімдерін қысқартуға жəне транзиттен түсетін табыстарды еселеуге мүмкіндік беретіні айтылған. Сондай-ақ, «Смарт Сити» технологияларын енгізу өсіп келе жатқан қалалардың проблемаларын тиімді шешуге мүмкіндік беретіні айқын көрсетілген.

«ЭЛЕКТРОНДЫҚ ҮКІМЕТ» туралы НЕ БІЛЕСІЗ?

Біз жеңіл және ыңғайлы тәсілмен қазіргі заманғы технологияларды белсенді қолдана отырып, қарым-қатынас жасайтын жылдам әрі ақпараттық дәуірге әлдеқашан аяқ бастық. Заманмен бірге қоғам, қоғаммен бірге мемлекеттік билік органдары да өзгеріске ұшырайды. Өйткені, олардың негізгі міндеті – халықтың талаптарын қанағаттандыру, тиімді әрі сапалы қызмет көрсету. Жалпы, электрондық үкімет іс-әрекетінің қызмет ету тетігі ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану болып табылады. Нақтырақ айтсақ, электронды үкімет дегеніміз – мемлекет атқаратын барлық қызметтер мен функциялардың электронды түрі. Оның көмегімен сіз жеке тұлғаның жылжымайтын мүлкінің бар-жоғын, баланың туылуын тіркеу, теміржол немесе әуебилеттерін брондау, ұялы байланыс қызметтеріне ақы төлеу, өтініш беру және лицензия алу, бюджеттік төлемдерді төлеу, мемлекеттік органдардың жұмысы жайлы ақпарат алу, электрондық цифрлық қолтаңба рәсімдеу және тағы басқа да қызметтерді жылдам алуға, басқа сұрақтар бойынша жауап алуға толық мүмкіндік аласыз. Қазіргі таңда үкімет цифрландыруға барынша басымдық беріп, мемлекет тарапынан көрсетілетін барлық қызметтер мен стандарттарды «электронды үкімет» порталына енгізген. Бүгінде «электронды үкімет» порталында азаматтарға 436 онлайн қызмет пен сервистер қолжетімді, оның 50-ден астам түрін мобильдік қосымша арқылы алуға болады.

Айта кетейік, «Электрондық үкіметті» құру идеясын Қазақстанда алғаш рет ел президенті Н.Назарбаев 1997 жылы «Қазақстан-2030» мемлекеттік бағдарламасында көтерді. «Электрондық үкіметті» Қазақстанға ендіру мемлекеттік органдардың азаматтар мен ұйымдарға қызмет көрсету сапасын жақсартуға және мерзімдерін қысқартуға, әртүрлі мемлекеттік базаларға қолжетімділікті қамтамасыз етуге тиімді де оңтайлы мемлекеттік аппаратты құруға бағытталған. Осы тұста айта кету керек, «электронды үкімет» қызметін пайдалануды әлемнің дамыған елдері жемқорлықты азайтудың бірден-бір тәсілі деп қабылдап, интернет арқылы жүзеге асатын халыққа көрсетілетін қызмет түрлерінің сапасын одан әрі дамыта түсті. Ең алғаш рет америкалықтар интернет ресурс арқылы қызмет көрсету жүйесін кеңінен қолданып, «Электронды үкімет» түсінігін қалыптастырды. Ал, әлемдік тәжірибеге сүйенсек, «электронды үкімет» порталын тиімді әрі сапалы өмір салтын қалыптастыруға бағыттаған және бұл қызметті қолданудың барлық жетістіктерін жетік игерген елдердің алдыңғы сапында – Сингапур тұр. Олар мемлекеттік басқарудағы барлық қызметтерді «электронды үкімет» порталына шоғырландыру арқылы халқының тұрмыс сапасын одан әрі арттыруды жолға қойған. Мұнан соң, Жапонияда «электронды үкімет» дамудың құрамдас бөлігіне айналып, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында әлемдік көшбасшылық дәрежеге жетуді көздеген. Одан соң, бұл түсінік Англия, Германия, Дания және Еуропалық одақ елдерінде кеңінен етек алып, ақпараттық қоғамды қалыптастырудың негізгі құралы ретінде қарастырыла бастады. Сондай-ақ, Ресей, Австралия, Австрия, Канада, АҚШ, Франция, Швейцария және басқа бірқатар елдер 1990 жылдардан бастап спутниктік, телекоммуникациялық және геоақпараттық технологияларды пайдалана отырып, сандық технологияның мүмкіндіктерін қолдана бастады.

«Цифрландыру» – бәсекеге қабілетті экономика қалыптастыратын жетістік кепілі. Бұл үшін қоғам алдында Мемлекет басшысының «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауындағы 10 бағытты жұмылған жұдырық болып іске асыру міндеті тұр. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасының 4 бағытындағы міндеттерді нақты жүзеге асырсақ, Қазақстан озық отыздыққа енуге мол мүмкіндік алады. Мұнымен қоса, ел ішіндегі өндірісті жаһандық жаңғырту және цифрландыру шеңберінде тоғыстыру керек. Сонда ғана Қазақстан экономикасы дамыған әлем елдерінің көшіне ілесіп, ақпараттық саланың тың жетістігін тұтынады.

Нұржамила АЛМАСҚЫЗЫ.