» » » Сағындырған әндер-ай

Сағындырған әндер-ай

Қазақтың ән өнері – сонау көне заманнан бері келе жатқан асыл қазынасы. Сайын даланы дара дауысымен тербететін күміс көмей әншілер де киелі өнердің қадіріне жете білген.

Ұлы Абай да ән мен күйдің құдіретін ұғып:
Құлақтан кіріп, бойды алар,
Әсем ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй, – деп асыл өнерге деген сүйіспеншілігін сөзге қосқан. Ән мен күй – шыққан күн, туған айдай қазақ елінің тал бесіктен жер бесікке дейінгі жан серігі.

Ән – халықтың өмір айнасы. Кезіндегі Ақан сері, Біржан салдар – өз заманының на­ғыз өнерпаздары, дәстүрлі әнді шыр­қа­ған­­да тыңдарман қауымның ерекше қоше­ме­­тіне бөленетін әсем дауыс иелері. Олар киелі домбырамен ән салғанда дархан да­ла тербеліп, тұмса табиғат тұп-тұнық күйге еніп, тыңдарманның құлағының құры­шы қанатын. Расымен қазақтың ән өнері зама­ны­мыздың тарихи шежіресі, әсіресе өткен жыл­дардың өшпес әндері – мәдениетіміздің ажы­рамас бөлігі. Қазір тыңдаушының талғамы эс­традаға бұрғанымен, дәстүрлі әндердің, оның ішінде ретро әндердің өз қауымы бар. Кешегі күннің мол мұрасы бүгінгі күннің баға жетпес қа­зынасы деуге болады. Өткен аптада аудан өнер­паздары ретро әндердің кезеңіне оралып, әнсүйер қауымға естен кетпес ерекше көңіл-күй сыйлады.

Қ.Қазантаев атындағы аудандық мәдениет үйіне жиылған жалағаштықтар «Сағындырған әуендер» ретро әндер кешінің куәсі болды. Өткеннің есті әндері мәдениет үйінің сахнасында бүгінгі өнерпаздардың орындауымен қайта қалықтады. Алдыңғы буын аға-әпкелеріміз орын­даған, жүректен шығып, жүрекке жеткен ретро әндерді тыңдаушылардың қатарында жастар да көп болды. Сонау 60-70 жылдары жасындай жарқ еткен, қазақтың маңдайына біткен жарық жұлдыздардың өнер әлеміндегі шырағын жаққан сол кездегі әндерді қалың көпшілік сағынып-ақ қалыпты. Өткен мен бүгіннің жалғасы іспеттес ескі әндерді өз нақышында да, заманға сай өңдеп те орындаған аудан өнерпаздары кәсібиліктерімен көптің ризашылығына бөленді.

«Әннің де естісі бар, есері бар» демекші, композитор Теміржан Базарбаевтың еліміздің музыка өнерінде алатын орны ерекше. Ком­позитор шығармашылығында туған Отан, туған өлкенің әсемдігі мен халқының тарихы сынды тақырыптар басты орын алған. Атап айтқанда, «Ауылым», «Қаздар қайтқанда», «Студенттік кештер» әндерінің тыңдарманға етене жақын екені белгілі. Сол сағындырған жылдардағы әндерді нақышына келтіріп орындап, сахна тө­рін­де әуелеткен жалағаштық әншілер ән кешінің шымыл­дығын Тұманбай Молдағалиевтің сө­зіне жазылған Теміржан Базарбаевтың әні «Қаз­дар қайтқанда», Бәкір Тәжібаевтың сө­зіне жазылған Ескендір Хасанғалиевтің әні «Сағындым сені», Роза Бағланованың орын­дауындағы «Ақмаңдайлыммен» ашты. Мұ­нан соң әйгілі «Дос-Мұқасан» ансамблінің ре­­пертуарынан бірнеше әнге кезек берілді. Шәм­ші­нің әндерінің орны бір бөлек. Ән кешінің көр­кін қыздыра түскен, әртүрлі аспаптың құла­ғын­да ойнайтын «Алтын-арайдың» жігіттері де әннен шашу шашып, алдыңғы буын аға-әп­келерімізді сағымдай бұлдыраған сонау боз­ба­ла, бойжеткен шаққа апарып келгендей болды.

Жалпы қазақтың әні десе, дархан даланы дара үнімен тербеткен Жаяу Мұса, Біржан сал, Ақан сері, Балуан Шолақ, Үкілі Ыбырай әндері бірден ойға келеді. Бай әуен мен астарлы, мағы­налы сөздер құлақтан кіріп бойды алады. Орыс ғалымы Потаниннің «Маған бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді» деуі тегін емес еді. Кешегі Затеевич те қазақтың мыңнан аса әнін жинауы текке емес. Себебі, өзге де ел қа­зақ халқының қанына сіңген өнерін, қазақ әні­нің қасиетін мойындап, қадірлей білген деуге бо­лады. Бүгінгі ұрпағымыз осындай дәстүрлі әннің орындаушылары мен ретро әндерді киелі сахнада қалықтатқан өнер әлемі майтал­ман­дарының бүгінгі жалғасы жас әншілерден есті әндерді естіп өссе дейміз.

«ЖЖ» ақпарат

22 ақпан 2022 ж. 407 0