Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2020 жылы 1 қыркүйекте Қазақстан халқына арнап жариялаған Жолдауында «бұқаралық спортқа, дене тәрбиесіне және балаларға басымдық беру керек. Әр облыста, ірі аудан орталықтарында спорт үйірмелерін ашу қажет. «Балалар үйірмесі» қызметін қайта қалпына келтірген жөн. Онда жастарымыз қолөнердің және шығармашылықтың бастапқы негіздерімен танысар еді. Балалар үшін қатерлі бүгінгідей аумалы-төкпелі заманда олардың күш-жігері мен қызығушылығын дұрыс арнаға бағыттау аса маңызды. Балалар мемлекетіміздің болашағы емес пе?» деп мектеп оқушыларының ой-өрісін жетілдіріп, жаңғыртып, түрлі бағытта оларға тәлім-тәрбие беру керектігін атап көрсеткен болатын. Ал Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында «Ұлттық салт-дәстүрлеріміз, тіліміз бен музыкамыз, әдебиетіміз, жоралғыларымыз, бір сөзбен айтқанда, ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс» дей келе, табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керектігін, жастарымыз басымдық беретін межелердің қатарында білім әрдайым бірінші орында тұруы шарт екеніне тоқталды. Себебі құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді емес пе?

Расында бүгінгі жастардың мемлекет қамын ойлайтын ертеңгі ел ағалары еке­нін ескерсек, олардың азаматтық санасы бүгіннен бастап ұлттық болмыспен ұш­таса дамуы керек. Осы мақсатты іске асыру үшін ұлттық мәдени мұраның озық үлгілерінің бірі болып табылатын ұлт­тық ойындарды орта мектеп бағ­дар­ламасына енгізу мәселесі көптен на­зарда жүрген болатын. Биылдан бастап орта мектептерде «Қазақ күресі», «То­ғызқұмалақ», «Асық ату» бойынша мін­детті сабақ өткізу әдістемесі әзірленіп жатқаны шынында құптарлық дүние. Бұл жөнінде Премьер-Министр Асқар Мамин «Балалардың денсаулығы мен тәлім-тәр­биесіне ұлттық спорт түрлерінен сабақ өт­кізу де оң әсерін тигізбек. Қазіргі уақытта Мәдениет және спорт министрлігі мен Білім және ғылым министрлігі «Қазақ күресі», «Тоғызқұмалақ», «Асық атуды» алдағы уа­қытта дене шынықтыру бойынша мектеп бағдарламасына қосу және міндетті сабақ ретінде өткізу үшін әдістеме әзірлеп жа­тыр» деп баяндады.

Бұл міндет дене шынықтыру пәнінің мұ­ғалімдеріне жүктелмек. Үкімет бас­шы­­сының атап өтуінше, Білім және ғы­лым министрлігі дене шынықтыру мұ­ға­лімдерінің біліктілігін арттыру жұмысын жолға қойған. «Өткен жылы 447 дене шы­нықтыру мұғалімі біліктілік арттыру кур­сынан өтті. Ал биыл 2 мыңнан астам пе­дагогты қайта даярлау көзделіп отыр. Со­нымен қатар 2021 жылдың қаңтарынан сабақтан тыс спорт үйірмелерін өткізгені үшін дене шынықтыру мұғалімдеріне ба­залық лауазымдық жалақының 100 пайызы мөлшерінде үстемеақы төлеу енгізілді. Үс­те­меақы дене шынықтыру мұғалімдерін бі­лім беру ұйымдарында секциялар ашуға ынталандыратын болады» деді Премьер-Министр.

Айта кетейік, ұлттық ойындардың ішіндегі біз үшін аса танымалы – асық ойыны. Ол – қазақ халқының дәстүрлі ұлт­тық ойындарының ең қызықты, әрі кең тараған түрі. Сондықтан ғасыр бойы ха­лықтың зердесінде сақталып келген осы бір қызықты ойынды өскелең ұр­пақты тәрбиелеудің тиімді құралы ре­тін­де ұтымды пайдаланған жөн. Асық ойы­нын 3-4 жастағы баладан қарияға дейін ойнай алады. Асық ойнаған бала жылдамдық пен ептілікті, шыдамдылық пен сабырлықты, тәртіп пен мергендікті жастайынан санасына сіңіреді. Ол ойын бола ма, әдет-ғұрып, салт-дәстүр бола ма, бәрі де адамның өзінің өскен ортасына сай, жан-жақты жетілген азамат болуына көмектеседі. Біріншіден, ол достық пен сыйластыққа, бірін-бірі қадірлеуге, ұйым­шылдыққа, тәртіпке үйретсе, екіншіден көз мергендігіне, қол мергендігіне үйреткен.

Халықтық педагогиканың ең бір көне тиімді құралдарының біріне «Қазақ күресі», «Тоғызқұмалақ», «Асық ату» жатады. Ойын арқылы бала қоршаған ортаны өз бетінше зерделейді. Сөйтіп, өзінің өмірден байқағандарын іске асырып, адамдардың іс-әрекетіне еліктейді. Соның нәтижесінде өзі көрген жағдайларды от­басылық тұрмыс пен қызмет түрлерін жаң­ғыртады. Ойын дегеніміз – адамның ақыл-ойын дамытатын, қызықтыра оты­рып ойдан-ойға жетелейтін, тынысы кең, алысқа меңзейтін, қиял мен қанат біті­ретін ғажайып нәрсе. Демек, шәкірттің ақыл-ойы, парасаты ұлттық салт-сананы сіңіру арқылы жетіле түседі. Мамандар оқу үрдісінде ұлттық ойын элементтерін пай­далану сабақтың тақырыбы мен маз­мұнына сай алынатынын, сонда ғана оның танымдық, тәрбиелік маңызы арта түсе­тінін қаперге салуда. Шынында ойын­­ның тәрбиелік маңызы зор. Ол бабаларымыздың асыл қазыналарына деген көзқарасын құрметтеуге, сөз әсем­дігін сезінуге үйретеді. Халқымыздың ұлы перзенті, аса көрнекті жазушы М.Әуезов «Біздің халқымыздың өмір кеш­кен ұзақ жылдарында өздері қы­зықтаған алуан өнері бар ғой. Ойын деген менің түсінуімше көңіл көтеру, жұрттың көзін қуантып, көңілін шаттандыру ғана емес, ойынның өзінше бір ерекше мағыналары болған» деп тегін айтпаса ке­рек. М.Жұмабаев ойындарды халық мә­дениетінен бастау алар қайнар көзі, ойлау қабілетінің өсу қажеттілігі, тілдің, дене шынықтыру тәрбиесінің негізгі эле­­менті деп тұжырымдайды. Кеңес Ода­ғы кезіндегі ұлттық ойындардың ма­ңызы мен қажеттілігін көрегендікпен қа­растырған ғалым Б.Төтенаев «Қазақтың ұлттық ойындары» атты еңбегінде қа­зақ ойындарын бірнеше топқа бөліп, ойын шарттарын жазып, жастар үшін тәр­биелік мәнін зерделеп, ойын білдірген. Сабақта және тәрбиеде ұлттық ойынды ұтымды пайдаланса, алдымен еңбекке бау­лу және дене шынықтыру пәндерінде оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру шарттары теориялық тұрғыдан негізделсе, онда оқу­шылардың білімге деген құштарлығын арт­тыруға және халықтың асыл мұ­ра­сын бойына сіңіріп, ұлттық сананы қалыптастыруға болады» деп ұтымды зерттеулер жасаған. Міне, қазақтың ұлт­тық ойынының сабақ кестесіне енуі­нің маңызын өткен ғасырдың өзінде ой­шыл азаматтар, ғұлама жазушылар өз еңбектерінде талдап, түсіндіріп кеткен. Ұлттық сананы сауықтыратын ойындар оқу­шылардың міндетті оқу процесіне енсе, одан ұтпасақ, ұтылмасымыз анық. Себебі ойын – ұлттық педагогиканың ажырамас бөлігі.

Біздің Жалағаш ауданындағы білім ме­кемелерінде де балаларды ұлттық рух­та тәрбиелеуге атсалысып, ұстаздар бұл бағытта жұмыла жұмыс жасайтын болады.