Қазір ұялы телефон екінің біріне қол жетімді. Әсіресе анасының алақанында жүрген кішкентай балақайлар жыламасын деп алдарқату үшін осы бір зияны шаш етектен смартфонды оған ұстата саламыз. Бізге әйтеуір бала тыныш болса болды. Басқа шаруаны ысырып тастаймыз.

Бүгін күнделікті мінетін қоғамдық көлі­гіме жай­­ғастым. Алдыңғы жақта отырған жас келіншек 4-5 жастағы баласына «Кальмар ойыны» сериалын қосып қойып, өзі жанын­дағы құрбысымен емін-ер­кін әң­гіме дүкен құрып отыр. Ана бала қан­төгіс оқиғадан көз алмай қадалып көріп отыр. Бәтшағардың баласы қимылдамай, тіпті кірпік қақпай қызыққа кіріп кеткен. Ол не түсініп отыр? Ойынның бала жасына қа­тысы бар ма? Ертең бұл баланың миына, психикасына зиян келіп, ол эмоцияға беріліп, жас жүрегі жараланып, ауырып қалмай ма? Оны ба­қы­лап, ол жайлы ой­лап отырған анасы жоқ.

Мен осы көрініске қайран қалдым. Неге ата-аналар өз баласының болашақ өміріне алаңдамайды? Мынау қантөгіс сериалдан өмірдің парағын енді ашып жатқан баланың миы, ақыл-ойы, жүйке жүйесі сыр берсе, ертең өз перзентінің өміріне балта шабылмай ма? Онсыз да мейірімге шөліркеген қоғамда жас жет­кіншектің жүрегі тасжүрек болса, кімге өкпелейсіз?

Шынында бұл – қоғамды алаң­датарлық шындық. Корейдің осы дора­масының қандай идеологиялық мәні бар? Біреудің қаңсығын біз неге үнемі таңсық қыламыз да жүреміз? Ғаламторды ашып қалсаң, корейдің дорамалары қаптап шығады. Қазір жастардың көпшілігі корей косметикасына, киносына, тіліне, мәде­ниетіне көп еліктеп жүргенін көру қиын емес. Тіпті олардың киім кию, шаш қою стилі де қаракөздеріміздің жүрегін жаулап алған. Жарайды, кәрістердің кейбір өнегелі сериалдарын көруге ешкім қарсы емес. Алайда мынау «Кальмар ойыны» деген қантөгісті көру қаншалықты пайдалы?

Ойын баланың миын дамытуға өте пай­далы дейді ғалымдар. «Тығылмақ», «Алақай-алақай» сияқты қарапайым ойын­дар дамып келе жатқан сәбилердің миында миллиондаған байланыс орнатады.Сол себептен кішкентайлар оларды қайта-қайта ойнаудан шаршамайды. Ал баланың әлсіз тұсы ойын екенін пайдаланып, оның миын шаршататын әлгіндей зұлым дүниені көруге балаға жол бермеу керек екенін түсінбейтініміз қиын.

«Кальмар ойыны» сериалы туралы аз-кем дерекке қараңыз. Өзіңіздің де жаныңыз түршігеді. Шыққанына аз уақыт қана болса да желіні жарған оңтүстік кореялық дорама 2021 жылдың 17 қыркүйегінде Netflix стриминг компаниясында шыға бастады. Кейін небәрі 10 күннің ішінде ол 27 қыркүйекте әлемдік рейтингіндегі ең танымал он шоудың рейтингін басып өтті.

Желі қолданушылары сериал ойын­да­рын қайталап, оны видеоға түсі­ріп, әлеуметтік желілерге таратуда. Бі­рін­ші ойын бойынша 200 мың ролик жа­рия­ланған. Әлеуметтік желілерде фанат­тары­ның теориялары пайда бола бастады, ал TikTok әлеуметтік желісінде челлендждер саны артуда. Бір айға жетер-жетпес уа­қытта сериал поп-мәдениеттің шыңына шықты.

Сериал қан, жауыздық пен қор­қынышты сахнаға толы. Сериалдың оқи­ғасы бойынша қиын жағдайға тап болған 456 адам ойынға қатысады. Басты кейіп­керлердің арасында жұмыссыз, қа­рыз­ға батқан, тұтынушылардың ақша­сын ұр­лаған қаржыгер, Солтүстік Кореядан келген босқын, ми ісігі бар қарт адам, казинода көп ақша жоғалтқан қарақшы, сау әйел мен мигранттар бар. Әркімнің ойында қалуға өз себептері бар, әркім қай бағытты ұстану керектігін өздері шешуі керек. Сіз алты күн ішінде алты балалар ойынын ойнауыңыз керек. Оның біреуінде жеңесіз, не өлесіз. Алғашында ойынның құны өз өмірі екенін түсінбей келетіндер бар. Бірақ екінші рет олар ойынға қатысуға, ұтылса өлімді сол күйінде қабылдайтынына ке­лі­седі. Мысалы, арқанды сүйреу каль­мар ойнаумен бірдей, онда бір ойыншы екіншісін әдейі алаңнан итеріп жіберуі керек. Кім сәтсіздікке ұшыраса, ол ұтылады (яғни өледі). Жеңімпаз 45,6 миллиард вон алады, ол – шамамен 40 миллион доллар.

"Кальмар ойынында" ойнатылатын ал­ғашқы ойын – "Red Light Green Light". Бір адам артқа бұрылады, ол көрмей тұрғанда басқа ойыншылар мәреге дейін жетуі керек. Артқа бұрылған бас ойын­шы санауды аяқтап, бұрылғанда ойын­шылар қатып қалады. Кім қозғалады, сол ойыннан шығады. Екінші ойында қай­на­тылған балдан немесе қанттан жа­салған бәліштерден белгілі бір пішінді сындырмастан кесіп алуы керек. Үшінші ойында ойыншылар 10 адамнан екі топқа бөлінеді. Олар бұл жолы арқан тарты­сады. Төртінші ойында ойыншылар өзара жұптасады. Әрқайсына 10 кішкене шар беріледі. Оларға өзара ойын ойнау тап­сырылады, жеңілген адам барлық шарды қарсыласына беруі керек. Кім толық 20 шарды алады, сол келесі кезеңге өтеді. Бесінші ойында қатысушылар 1-ден 16-ға дейін санды таңдайды. Кейін оларға сол рет бойынша көпірден өтетіні хабарланады. Көпір әйнектерден тұрады, бірі – қалың, енді бірі – жұқа. Ойыншылар секіріп өту керек. Сериал барысында аталған ойынның біздің елдегі танымал ойындардың бірі "Мак" ойынына ұқсайтынын байқайсыз.Соңғы ойын – бас кейіпкерлер Ги Хун мен Сан У бала кездерінде ойнаған "Кальмар ойыны".

Сериал жасаушылар, жеңілген адам­дарды атып жатқанын көрсетіп, көрерменге біршама қорқыныш, алаңдату сезімін туғы­зуға тырысады. Бұдан серияның тағы бір ерекшелігі – екі тараптағы ойын­шы­лардың көгілдір костюмдері мен күзет­шілердің қызғылт комбинезондары, үлкен ойын алаңдары, ойыннан кейінгі қанға толы жер мен сыйлық қорап түріндегі өл­ген адамдардың табыттары.

Бүгінгі таңда дорама әлеуметтік желі­лерде 13 миллиард қаралым жинады. Тіпті сериалдың фанаттары пайда бола бастаған. Көрермендер суреттермен бөлі­сіп, теориялар құрып, тіпті дорамадағы ұсынылған кейбір ойындарды қайталайтын көрінеді. Сондай-ақ кейіпкерлердің арт суреттерін сала бастаған. Ең алаң­дата­тыны, Squid Game сияқты өлімге әкелетін сынақтарға негізделген Roblox ойын плат­формасындағы фанаттар ойындары пай­да бола бастады. Оның мотивтеріне негіз­делген ойындар саны артуда.

Ресей астанасындағы корей дәмха­на­сы келушілерге уеб-сериалдағы кейіп­керлердің іс-әрекетін қайталауды ұсы­нады. Мәселен, иненің ұшымен печеньедегі бей­нені қалған бөлігін бұзбай кесіп алу міндеті жүктеледі. Тапсырманың орындалуын қыз­­­ғылт киім киген қарақшылар бақылап тұрады. Орындай алмаған қонақтар ащы бұрыш жеуі керек.

Әлемде танымал болғанмен қоғамда жа­ғымсыз пікір тудырған осы бір дораманы біздің ғаламтор тұтынушыларымыз жары­са көріп, тіпті киімі брендке айналып жат­қанын естіп, жаға ұстап отырған жайымыз бар.

Әлеуметтік желіде де өздерінің пікірін ашық білдіріп, қатерді қаперге салып жат­қан желі қолданушылар бар.

«Шулап кеткен соң көрдім не кино екен деп. 1-2 серияларды көргеннен-ақ ұнамады. Оларды өлтірмей-ақ ойыннан шығара салса болады ғой. Негізі өте қатыгездікке баулитын кино. Соңғы кезде көп байқап жүрмін, көшеде кетіп бара жатсам, топ бала осы ойынды ойнап жатыр. Ұлым мен қызым да солай ойнап қайталап жүр екен. Тыйып тастадым. Шынымен бала көргенін қайталайды. Балалардың санасын улап жатқаны мені қынжылтады» дейді А есімді желі қолданушы.

Қылмысқа толы мына әлемде «Кальмар ойындарын» көрген жасөспірімдеріміз «Үміт еткен көзімнің нұры балам» емес, ұры балаға немесе баскесер жендетке, қані­шер қылмыскерге айналып жүрмесін. Өйткені санасы әлі толық жетіліп қалып­таспаған жеткіншектер фильмде көрген оқиғасын қайталауға әрекет жасауы бек мүмкін. Үлкендер, әсіресе ата-ана­лар тарапынан бұл мәселеге бейжай қа­рау­ға болмайды. Тіпті бұл көрсетіліп, таны­малдыққа ие болған фильм туралы баланың әке-шешесі білмеуі де мүмкін. Сондықтан абай болайық. Әсіресе бала санасын улайтын бейәдеп сериалдар мен осындай қанқұйлы дорамалар табыс көзі болғанмен, болашақ ұрпаққа қасірет болып оралуы ғажап емес.