Көше – өмір ағысы. Ал, ағысты жасайтындар адамдар. Олар бүкіл өмірлерінде қаншама көшелермен жүрсе де сол көшелердің бір-біріне ұқсамайтындығын аңғара бермейді. Бірақ, сол көшелерден тарихты, сан-қилы оқиғаларды, ерлік пен елдікті, салт пен сананы білеміз, өміріміздің жүрек лүпілін тыңдап, өнегесі мен үнін ұғып келе жатқандай боламыз.

Біздер, бір топ ардагерлер Жалағаш кентіндегі Бектасов атты көше бойымен қау-қауласып әңгіме айтып келеміз. Бұл осы жаңа ғана көшеге жаңа атау берген салтанатқа қатысып, содан шығып келе жатқан бетіміз.

Көше аты берілген Бектасов кім? Оны біреу білсе, біреу білмеуі мүмкін ғой. «Жақсының аты өшпейді», деген халық даналығы осындайда айтылса керек-ті. Көріп, естіп, біліп жүргеніміздей өмірден озған жақсының аты ісімен, өнегесімен, адамгершілігімен, парасат-пайы­мы­мен, еліне тигізген пайдасымен өлшенетінін айтсақ та жеткілікті. Бұл халықтық бағалау, әсі­ресе, «рухани жаңғыру» аясында құлашы кеңге жайылып, бұл халықтық қасиет өмір шындығының асыл көрінісіне айнала түсті. Біздің әңгімеге арқау етіп айтып отырғанымыз оның мыңнан бір мысалы десек те болады.

Енді жаңа көшенің атауы берілген Ақназар Бектасов жайында сыр сандықты ашайық. Сыр сан­дық­ты ашу үшін, айтпағымызды бір арнаға түсіру үшін жазбамызды оның өмірбаянынан бастаудың орайы келіп тұрғаны.

Ақназар Бектасов жарық дүниеге 1944 жылы Аққұм ауылында келген. Ол Бектас ағаның тұла бойы тұңғышы еді. Ақназар 13 жасқа толғанда әкесінен айырылады. От басының барлық ауырт­па­лығы анасына түседі. Оны көрген баланың ерте есейуіне, от басының тіршілігіне жастайынан араласуына, анасына көмектесу үшін буыны қат­пай-ақ ауыр еңбекке араласуына тура келеді.

Еңбек ете жүріп 1961 жылы орта мектепті үздік бітіреді. Жастайынан қиындықты көріп өскен ол жоғарғы білім алуды, әсіресе ауылда жоқ дәрігер болуды мақсат тұтады. Арман арқалаған Ақназар орта мектепті бітірген жылы Алматы қаласындағы қазақ мемлекеттік медицина институтына түсіп, оны 1966 жылы емдеу факультеті бойынша бітіріп шығады.

Осы тұста еске алмасқа болмайтын тағы бір жәйт. Ол – аудан тарихында 1966-1976 жылдар медицина саласының қоғам талабына сай өсіп өркендеуіне, маман дәрігер кадрлармен нығаюына тұспа-тұс келуі еді. Сол жылдары бұл саланың халық талабынан шығып, жоғары дәрежеге көтерілуіне өзіндік үлес қосқан ауданның бас дәрігері қызметін абыроймен атқарған С.Қалыбаев, әр саланың дәрігерлері: Б.Мақтабаев, Ш.Дүйсекбаев, С.Ерғалиев, Е.Құрманбаев, М.Жаппасбаев, С.Сей­тенов, С.Ертуғанов, Ш.Әлібаев, М.Жұма­ділдаев, Б.Іздібаев, Ж.Ыдырысов, О.Аханаев, Қ.Камалов, Т.Жүсіпов, Х.Каметов және басқалардың есім­дерін айрықша атауға болады. Олардың жүріс-тұрысы мен түр-тұлғалары, жылы шырайлы қа­­бағы мен жаныңызға жақын мейірімді қарым-қаты­насы, сенімді іс-қимылдары мен жанға сая сөздері дертке дауа болып көрінетін. Халықтың құрметіне бөленіп, сеніміне ие болған ақ халатты адам жанының арашасын талай ақындар жырға қосқан-ды. Солардың ішінде Фариза ақын:

«Ақ халаттан көремін пәктігіңді,

Қорғайсың сен сақшыдай шат күнімді.

Тіршіліктің сағатын тоқтатпайтын,

Құдыретті жан өзіңсің тап бүгінгі», -

деп жырлаған еді.

Осындай ақхалатты үлкен армияның бел ор­тасында жүріп еңбек еткен ол алғашқыда ау­дандық орталық ауруханада балалар дәрігері болып жұмыс жасайды. Тәжірибелі дәрігерлерден үйренумен бол­са, замандастарынан қалмай уақыт талабына сай медицинаның озық тәжірибелерін үйренуден жалықпады. Осы мақсатта Москва, Ленинград, Пенза, Киев, Алматы, Ақтөбе қалаларындағы бі­лі­мін жетілдіру институттарына барып, қысқа курс­тардан өтіп, адам емдеудегі медицинаның озық тәсілдерімен танысады. Тынымсыз еңбек, үзі­ліссіз іздену мен үйрену арқасында 1970-1980 жылдар аралығында ол хирург-дәрігер дә­режесіне көтерілді. Адам ағзасының ішкі құрылысына операция жасау аса біліктілікті қажет ететіндігін егжей-тегжей айтпаса да түсінікті. Осы орайда Ақназарды алғаш рет наркозбен ота жасауды ауданда сәтті іске асырған хирург деу­мізге болады. Бұл жұмысты игеру барысында ауыр науқастарға қан жетіспейтін сәттердің жиі кездесетіндігі байқалды. Бұдан айналып өтуге бол­майтындығына әбден көзі жетті. Дайын қан­ды облыс орталығынан таситын-ды. Осыны ескер­ген ол аудан орталығынан қан дайындайтын ар­найы бөлім ашуды қолға алды. Мұның алғашқы мүшелері болып Валентина Чернова және Сахан Берліжанова сынды ауданның тұрғындары тіркелді. Бұлардың қатарына дәрігер Ақназар Бектасовтың өзі де қосылды. Хирургтік міндетін атқара жүріп, ауыр науқастар кездескен кездерде донор болып қан беруді әдетке айналдырды. Осы салада еңбек еткен жылдар ішінде өз ағзасынан қан беру арқылы 75 науқастың өмірін сақтап қалады. Сол еңбегі үшін 1989 жылы «ҚСРО-ның Құрметті доноры» атағын иеленеді. Кеңес дәуірі кезінде мұндай атақ алу оңайлықпен келмейтіндігі айтпаса да түсінікті. Өмірге келу бар, кету бар. Бұл адамның еркінен тыс құдыреттің күші. Ал Жаратушы болса әр пенденің өмір жолын әрқилы етіп жаратқан. Осылайша ойды өрбітсек Ақназардың өмір жолы замандастарына үлгі, жастарға өнеге боларлықтай еді.

Мәселен, жаңалыққа жаны құмар Ақназар аса ауыр науқастарды облыс орталығындағы ауру­ханаларға жіберуден бұрын аудан орталығында емдеуді қолға алды. Кезінде қалаға жетпей науқастардың жолда жан тапсырған кездерінің кездесуі оны көп ойландырған еді. Мұндай қо­лайсыз жағдайларды болдырмаудың алдын алу үшін аудандық аурухана жанынан 1980 жылы жан сақтау бөлімін ашудың бастаушысы да, қолдаушысы да өзі болды. Бұл бөлімге зей­нет­керлікке шыққанша өзі жетекшілік жасады. Сол өзі басқарған жылдар ішінде бұл бөлімнен жылына 300-400-ге жуық науқастар алғашқы жедел жәрдем алып, соның арқасында аяғына мініп, сауығып кетулеріне қол жеткізгендігін қалың көпшілік әлі күнге дейін жыр етіп айтып жүр.

1997 жылы зейнеткерлікке шықса да, ол кезде білікті маманның жеткіліксіздігінен, ауру­хана басшылары оның мол тәжірибесін әлі де пайдаланғысы келетіндіктерін білдіреді. Көп­шіліктен көмегін аямайтын, денсаулық саласы десе ішкен асын жерге қоятын абзал жан бұл ұсынысты қабыл алып, бұдан соң үзбестен 16 жыл бойы орталық ауруханада реаниматолог-анестезиолог дәрігері болып абыройлы қызмет жасады.

Барлық саналы өмірін денсаулық саласына жұмсаған Ақназар бір коллективте, бір ауруханада үзіліссіз жарты ғасырға жуық еңбек етіп, «КСРО-ның үздік дәрігері» атағына ие болады.

Бір салада осынша уақыт ұзақ жыл абыройлы еңбек етудің өзі екінің бірінің қолынан келмейтін ерлік пен пара-пар өнегелі істің көрінісі десек артық айтқандық бола қоймас. Мұны ақылдылығы мен адалдығы, тазалығы мен тұрақтылығы, сергектігі мен сақтығы, біліктілігі мен еңбексүйгіштігі бойынан табылатын асыл адамдарға тән ерекшелік деуге болар. Ендеше осы айтқандарымыз Ақна­зардың бойынан табылатын табиғаттың берген сы­йы еді.

Оның жарты ғасырға жуық халыққа көрсеткен қалтқысыз қызметі, уақытпен санаспай арпа­лыс­пен өткен күндері мен түндерінің, адам жанын сақ­тап қалудағы нәтижелі жемісі, оның абыройын асқақтатып алақаны аялы, саусақтары шипалы, шуағы мол, ауырған адамның нағыз жанашыр қам­қоршысы деген дәрежеге жеткізді. Еңбегі бағаланып, 1989 жылы «ССР-дің Денсаулық сақтау саласының үздігі» атағын алды.

Арқалы ақын Мұқағали Мақатаев мына бір өлеңін Ақназар сияқты ақ халатты адам жанының арашасына арнап жазған сияқты:

Қорықпаймын пышақтан да,

Қорықпаймын инеден,

Ине түгіл бұл жүректі найзадағы түйреген.

Құпиямды білесің ғой, мен сондықтан именем

Кешір мені,

Кешір мені,

Кетем ертең үйге мен.

Бұдан біздер, ақынның өлеңінде дәрігерлердің де ерекше көрініс байқататынын аңғарамыз.

Ақназар мамандығы дәрігер болса да ақынжанды, өнер десе ішкен асын қоя тұратын өнер­паз­дың нағыз өзі еді. Аудандағы көркем өнерпаздар үйірмесінің белді мүшесі болды. Кезінде аты об­лысқа әйгілі болған «Алтын Арай» ән-би ха­лықтық ансамблінің басты әншісі болуы соның дәлелі. Аудан өнерінің тарихында оның өнерінің өшпестей болып жазылып қалғандығын білетіндер бүгінде некен-саяқ. Енді білетін болады.

Ақ халатты абзал жанның бос уақыты бол­майтын. Содан келе қоғамдық жұмыстан өзін тыс ұстамайтын. Оған да уақыт табатын. 1994 жы­лы Жалағаш ауданының бірінші шақырылған мәс­лихатына депутат болып сайлануының өзі со­ның дәлелі еді. Депутат болып жүріп денсаулық саласының өзекті мәселелерін шешуге өзіндік зор үлесін қосқан еді. Азаматтың еңбегі мемлекет тарапынан өз бағасын алды да. Мысалы, Ақназар Бектасов 2012 жылы «Шапағат» медалімен наг­радталды.

Денсаулық саласы Ақназарға көп нәрсе берді. Халықтың алғысын ала жүріп, өзі сүйген саладан Қанымкүл атты адал жарын жолықтырды. 1970 жылы Қанымкүл Шаханова есімді медбике болып қызмет жасайтын қызбен шаңырақ көтерді. Ол да кезінде «Денсаулық саласына үлес қосқаны үшін» медалімен марапатталды. Екеуі 5 баланы дүниеге әкеліп, тағылымды тәрбие берді. Бүгінде олардың барлығы да егеменді еліміздің сан-салалы шаруа­шылықтарында абыройлы еңбек етіп жүр. Ұрпақ жалғастығы деп осыны айтады.

Өз басым ауданның денсаулық саласына ең­бек сіңіріп, табан ет маңдай терін төккен, өмірдің ащысы мен тұшысын басынан өткізген аға буын өкіл­дерінің жүріп өткен жолдарындағы өнегелі істе­рін өз көзіммен көргендіктен сол көргендерімді қаз-қалпында қағаз бетіне түсіре отырып, бүгінгі жастарымыз мұны білсін, хабардар болсын деген мақсатпен осы жазбаны өмірге келтіріп отырмын.

Ол жәйлі әлі талай айтылар да, жазылар. Ол өз алдына мәселе. Ал, менің жазғаным кейінгілердің жазуына қозғаушы бола алса жазбамнан еңбе­гім­нің қайтқаны.

Көшелер... Одан адамдардың ағынын көреміз. Одан еліміздің өсуімен даму қарқынын, өміріміздің тынысы мен тіршілігін, дәстүрі мен даңқын, салты мен санасын, өнері мен өнегесін, бүгіні мен ертеңін аңғарамыз.

Бұдан, халқымыздың сан ғасырлық тарих бет­терін парақтап келе жатқандай боламыз. Содан келе үнемі солай бола беретінін есте сақтай бер­мейміз.

Жалпы аты бар көшелерді бұл да бір өмірдің бүгіні мен ертеңін жалғастырар ашулы кітабы де­сек те болады. Ал біздер болсақ барлық өмірін денсаулық саласының ыстық-суығына арнаған азаматтың атындағы көшемен жүріп келеміз.