«Жалағаш төбе» аталып кеткен Моншақты қалашығы
Киелі Жалағаш топырағында ежелгі қалашықтар мен мәдени-ескерткіштер көптеп кездеседі. Біздің дәуірімізге дейін өмір сүрген адамдардың тыныс-тіршілігін суреттейтін бұл киелі жерлердің қатарында «Жалағаш төбе» аталып кеткен Моншақты қалашығы да бар.Моншақты қалашығы Жалағаш кентінің оңтүстік-шығысқа қарай 8,5 км жерде, Ақсу ауылдық округі аумағында орналасқан. Бұл жер жергілікті тұрғындарға «Жалағаш төбе» деген атаумен белгілі.
Тарихшылардың сөзінше, қалалық Қаңлы дәуіріндегі қаланың орны. Бұл қаланы Сырдария өзенінің бір арнасы – Қуандария бойындағы Жетіасар қалаларының шығыстағы сілемі десе де болады. Өкінішке орай, қаланың нақты атауы мен тарихы әзірге белгісіз.
Қалашықтың казіргі пішіні екі қабатты төбеден тұрады. Жоғарғы қабаттың өлшемі – 34 метр болса, биіктігі 9-10 метр. Ал, төменгі қабатының өлшемі – 55х50, биіктігі 6-7 метрге жуықтайды.
Қалашықты 2006 жылы Ж.Құрманқұлов басқарған ШРАЭ (Шірік-Рабат археологиялық экспедициясы) зерттеп, географиялық координаттарын анықтаған екен. Алайда, қазба жұмыстары жүргізілмепті.
Нұрсұлтан АЛПЫСБАЙҰЛЫ
