Қадыркүлдің дара жолы
Әкенің ұлылығы, ананың жылылығы өрімдей қыздың өне бойына жылы шуақ таратып, білімнің алтын кенін теруге талпындырды. Жұмыр жерді иітетін ана алақанында керемет жылылық бар еді. Ал үнемі ат үстінде жүріп, елге қызмет жасаған әкенің өжеттігі, қайсарлығы, табандылығы күні кешегідей көз алдында. Ол перзентінің туған жерге табан етін ауыртып, маңдай терін төгіп, өзін анасындай мәпелеген мекен алдындағы парызын өтеп, еңбек еткенін қалады. Әке аманатын орындау балауса қызға дала заңындай қағида еді.
Осылайша ол өзін балапандай баулыған туған жері Аққыр ауылында «Ұшқын» комсомол жастар бригадасының бригадирі болып еңбек жолын бастап, туған жеріне тізе бүгіп, сол құтты мекенде екі жыл еңбек етіп, қырандай қанатын қатайтты. Шынында ойлап қарасаңыз, қала мен ауыл баласының айырмашылығы ат пен түйедей. Ауылдың табиғи құдіреті ме, қалай десек те, әйтеуір құмда аунап, түзде есейетін, бос уақытын қара жұмыспен байланыстырып, шаруаға епті болып шыныққан елден шыққан перзенттердің көпшілігінің тіл байлығы құнарлы болады. Қай қырынан алсаң да оның тұла бойынан қазақылықтың иісі аңқып тұрады. Сондықтан ауыл – қашанда тәлім тәрбиенің алтын бесігі. Оған құндақталған перзенттің туабітті асыл қасиеттері болады. Соның ең қастерлісі біздің кейіпкеріміздің бойындағы қазақы қалпы, өз ұлтының тіліне, діліне деген құрметі, ел ішіндегі есті, қанатты сөздерді оқып, тыңдап қана қоймай, зердеге сақтап, жүректің алтын сандығына құлыптап, керек кезінде сөз қолданысына енгізе қоятын парасаты мен құймақұлақтығы елге үлгі боларлық қасиет. Ол ауылдың топырағының киесі дерсіз. Қаршадайынан еңбекке араласуы да қаршадай қыздың кіндік қаны тамған жерге деген ыстық сезімінің белгісі. Оны шалғай ауылдан қанат қақтырып, құстай ұшырып өзіне беймағлұм қала құшағымен табыстырған да өзінің ана сүтімен берілген туған тілдің тұғырын биіктетсем деген ақшаңқан арманы болатын. Арман алдамады. Туған жердің ақ батасын алған соң біздің бүгінгі әңгімеміздің кейіпкері Жалағаш ауданы, Аққыр ауылының тумасы Қадыркүл Шаймағамбетова 1981 жылы аймақтың бас қаласы Қызылордадағы Н.В.Гоголь атындағы педагогикалық институтының қазақ тілі мен әдебиеті бөліміне оқуға түседі. Жастық шақтың ең керемет сәттері сол студенттік дәуірмен қауышқанда басталады. Ол өзіне жақын құрбылармен дүбірлі сәттерді бірге өткізіп, жалынды күндердің қуанышы мен қызығын бірге тойлап, студенттік өмірдің шуақ сыйлаған сәттерін жиі еске алып, сағынышпен өткен жылдарға саяхат жасағанды ұнатады.
«Студент деген атақ тағылғанда, жүректе арман бар ма жарылмаған» деп есімізді жияр-жимастан Жалағаш ауданына күріш жинауға аттанып кеткен едік. Группада 24 қыз, 1 ер бала болды.Алғашқы жылдары қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының аға оқытушысы Нұртай Нұржанов ағай кураторлық етті. Алғашқы курстардың өзінде группа өзін-өзі басқару ісін қолға алып, өзгелерге үлгі бола білді. Біз институт қабырғасында өзіндік орны бар ғалымдардан дәріс алғанымыз пешенемізге жазылған бақ деп білдік. Профессор Ә.Қоңыратбаев, ғалымдар Ә.Абылақов, Ә.Байжолов, А.Шамшатова, сол кезде жас ұстаздар санатында болған, қазіргі таңда қазақ ғылымын дамытуға үлкен үлес қосқан ғылым докторлары, профессор атанған Т.Тебегенов, Б.Сайлыбаев, Б.Кәрібозов, А.Ерназаров, Ұ.Жанбершиева, М.Аңсатовалардан тәлім-тәрбие алғанымызды мақтан етеміз.
1985 жылдың маусымында біз білім нәрімен 4 жыл сусындатқан алтын бесігіміз институтпен қоштасып, бір-бір диплом алып, ұстаздар артқан сенімді арқалап, тарау-тарау жолға түстік» дейді Қадыркүл Бердібекқызы.
Шынында адамның сүйікті мамандығын меңгерген соң өзінің сара жолын тауып, оны дара да, даңғыл жолға айналдыру өзіне байланысты. Өз жүрек қалауымен таңдаған мұғалімдік кәсібін ол туған ауылындағы №188 орта мектепте бастайды. Сол жерде 2 жыл сабақ береді. Мұнан соң еңбек жолын Сырдария аудандық білім бөлімінің әдіскері, әдістемелік кабинет меңгерушісі болып жалғастырады. 12 жыл тәжірибе жинап, өз шеберлігін шыңдаған ұстаздың қарым-қабілетін, ұйымдастырушылық ерекшелігін, білім-білігін саралаған білім басқармасының басшылары оны мектеп директорының орынбасары лауазымына лайық деп танып, 1997 жылы Тасбөгет кентіндегі №172 мектепке, сонан соң №176 мектепке қызметке жібереді. Жылдар жемісін беріп, еткен еңбек, төккен тер зая кетпей, үнемі жеңіс пен жетістікке жетелейді. Оның өз пәні бойынша өткен сабақтары ылғи облыс, республикадағы білім ошақтарына таратылып, ғылыми журналдарға мақаласы жарық көреді.
Зерделеп қарап отырсақ, ұстаздықтың ұлы жолын таңдаған біздің кейіпкеріміз үшін лауазым оңайлықпен келген жоқ. Ол өзінің ақыл-парасаты мен адал еңбегінің арқасында тура жолдан адаспады. Осы мамандықты пір тұтты. Ақылдың шамшырағы болып, періштедей бейкүнә шәкірттің жүрегіне жол табу үшін ұстаздың тал бойына қандай қасиет қажет екенін терең түсінді. Түсініп қана қоймады, кейінгі буын жас ұстаздарға оны қағидадай үйретті. Нағыз ұстаз ғана ұлттың туын тұғырдан түсірмей биіктетіп, болашақты болымды ететініне кәміл сенді. Ол бар жан-жүрегімен өз мамандығына адал болды.
Тәжірибенің бүкіл сатысынан өтіп, шыңдалудың шыңырауына жеткенде ғана мектеп басшылығының тұтқасын ұстады. Ол сол кезде білім саласының тайқазанында қайнап, әбден кемелденген шағы болатын.
Ордалы жылдарды оздырған соң, олжалы жылдарды күтіп алды. Осылайша 2007 жылдан бастап Қадыркүл Шаймағамбетова №176 мектепке директор болып тағайындалды. Бірақ мен басшы болдым деп өзінің сара жолынан жаңылмады. Білім ұясын көркейтіп, шәкірттерді жаңаша біліммен қаруландыруға, мектеп ұжымын ынтымақ пен ауызбіршілікке баулуға, олардың білім санатын көтеруге бар білігі мен тәжірибесін жұмсады. Мектептің қарапайым жұмысшысынан бастап барлық қызметкерлеріне қамқорлық жасады. Ұсақ-түйек жұмысқа дейін ақылдасып шешімін тапты. Елу жылдан астам тарихы бар мектептің жауапкершілігін терең түсінді. Бұрын қызмет жасаған ардагерлермен, мектеп директорларымен тығыз қарым-қатынас жасап, аға буынмен ақылдасты. Олардың озық жұмыс стилін өзі басшылыққа алды.
Иә, күллі әңгіменің түйінін таразыласақ, өмірінің ең жігер мен жалынға толы 36 жылын ұлағатты ұстаздықтың жолына арнап, қоғам үшін маңызды ұрпақ тәрбиесіне бағыттады. Ал оның 14 жылын ұстаздардың ұстазы болып, басшылық қызметтердің тізгінін ұстаған.
ҚР Білім беру ісінің үздігі Қадыркүл Бердібекқызының өзі қалаған ұстаздық мамандықпен бірге басшылықты қатар алып жүргендегі өмір жолы сан буынның ұрпағына тәлім болар өркенді өнегеге толы. Жемісті жылдардың жеңісті сәттері өте көп болды. Мерейлі 60 жылды артқа тастаған аяулы ұстаз, білгір басшы ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың, облыстық «Рухани жаңғыру» орталығының, Қызылорда қалалық білім бөлімінің, республикалық «Қазақ педагогикасы» журналының Алғыс хатымен, «Тасбөгет кентіне 70 жыл», «Қызылорда қаласына 200 жыл» мерекелік медалімен, ҚР Білім және ғылым министрінің «Құттықтауымен», «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығының “Құрмет” грамотасымен марапатталған.
2009 жылы қаладағы мектептер арасында ерекше біліктілігі мен өнері дараланып, Қ.Шаймағамбетова басқаратын №176 мектеп ұжымы Қызылорда қаласы әкімінің «Бірлігі жарасқан ұжым» номинациясын жеңіп алды.
Ал 2020 жылы Жапон елшілігінің «Шөп тамыры» әлеуметтік жобаларға арналған қайтарымсыз грантын ұтып алу мектептің ынтымақшыл ұжымы үшін өте керемет мүмкіндік болды. Сол қаржының арқасында білім мекемесінің терезелері түгел пластикке ауыстырылды.
Жалпы қала көлеміндегі мектеп өмірінде болып жататын жиындар, мерекелік шаралар, жарыстардың шоғыры үлкен. Сол салтанаттардың барлығында мектеп ұстаздары мен оқушылары қаншама жеңістің туын көтерді.
Биылғы 2020-2021 оқу жылының өзінде жалпы білім саласына қатысты өтетін шаралардан бейтарап қалған емес. Ол өзінің жиған тәжірибесін кейінгі буын ұстаздарға таратып, ылғи белсенді көшбасшы болумен келеді. Жақында ғана Қадыркүл Бердібекқызы «Серіктес директорлар» лигасының өткен оқу жылын қорытындылау шарасындағы саммитте «Директорлардың 10 қателігі» тақырыбында баяндама жасады.
Иә, 36 жылғы тарихтың қатпарында ұстаздың қалдырған өнегелі жолы, білім саласындағы өміршең бастамалары бар. Ең бастысы, өзі қанатын қатайтқан шәкірттерін ол білім баспалдағымен жоғары өрлетті. Ұзақ жылдар ұстаздарға жолбасшы ұстаз болып келеді. Тәңірдің сыйы – отанның бір бөлшегі отбасын құру болса, Алланың ол аманатын да орындап, бұл күнде жолдасы Жарылқасын екеуі ұл-қыз тәрбиелеп, оларды қанаттандырып, немерелер сүйіп көркейіп отырған ұлағатты шаңырақтың отанасы.
Ал біздің кейіпкеріміз «Отбасы шағын мемлекет» дегенге келіседі. Бойындағы қандай да бір ерекше қасиет болса, оның бәрі өзі туып-өскен алақандай Аққыр ауылындағы ұшқан ұясының берген ұлттық тәрбиесінің құнарлылығынан дейді. Шынында Отан отбасынан басталады емес пе? Ұрпақ тәрбиелеудің ұлылығы да осында жатыр. Ендеше 36 жыл ұрпақ тәрбиелеген Қадыркүл Шаймағамбетованың ұлылық көшін жалғаушы ұстаздық бейнесі жарқырап тұр.
Гауһар ҚОЖАХМЕТОВА