Жеңіс бізге оңай келген жоқ
Ұлы Жеңіс күні – ерлік пен даңқ, елдің бірлігі мен ынтымағы салтанат құратын сәт. Ұлы Жеңіс жолында парыз бен намысты алға қойып, Отаны үшін от кешкен жаужүректерімізді ұлықтап, жанқиярлық ерлікпен қаза тапқан батырларымызды еске алуға, ерлік істерін ұрпақ жадында жаңғыртуға мүмкіндік туды. Қайсарлық пен қайтпас рухтың хас үлгісін көрсеткен жауынгерлер ерлігі ел жүрегінде сақтаулы. Осынау бейбіт күннің келуіне атсалысқан батыр бабаларымыздың бүгінгі ұрпағы биыл Ұлы Жеңістің 77-ші көктемін тойламақ.
Жалпы бейбіт күнде алаңсыз өмір сүріп жатқанымыз әуелі Жаратқанның, сосын қан майданда кеудесін оққа тосып, Отан үшін от кешкен боздақтар ерлігінің арқасы. Майдан шебінде ерлікпен елін, жерін қорғаған жауынгерлер жүрегіндегі Отанға деген шексіз сүйіспеншіліктің, азаматтық намыстың біте қайнасып, көзсіз ерлікке барғандарын тарих беттерінен, ата-әжелеріміздің естелік әңгімелерінен естіп білсек те, осы бейбіт күннің қандай қиыншылықпен келгенін сезіне алмаспыз. Бүгінде жауға қасқайып қарсы тұрып, жеңісті абыроймен алған соғыс ардагерлері сиреп барады. Олардың қатары жыл сайын сиресе де, есімдері халық жадында мәңгі сақталмақ. Жыл сайын ұрпақтары еске алып, ел болып есімдерін құрметтеуде. Қан майданда ерлік көрсеткен әрбір азаматтың, отандасымыздың есімін қаншалықты ұлықтап, ерліктерін дәріптесек те артық етпейді.
Тарихтың көмескіленіп тұратын қаралы беттеріндегі бұл сұм соғыс қанша жанның қанымен, қанша ананың көз жасымен келді. Қаншама ардақты азаматтарымыздың өмірін қиған, талай отбасының шаңырағын шайқап, қайғы-қасіретке душар еткен соғыс өртінің өшкеніне ел қуанады бұл күнде. Уақыт өткен сайын сол кезеңдер бізден қашықтап бара жатқанымен, оның тарихта қалдырған ізі көңілден кетіп, жүректен өшпек емес. Соғыс басталған сәттен-ақ қазақстандық жауынгерлер ұланғайыр атырапты аттың жалында жүріп, ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғаған бабаларымыздың ұрпақтарына лайық ерлік көрсетті. Сондықтан Ұлы Жеңіс күніне жете алмай, қанды шайқастарда қаза тапқан батырларымыз бен соғыстан аман оралған жауынгерлерімізді дәріптеп, есімдерін ұлықтау – бүгінде тек мемлекеттің ғана емес, әрбір адамзаттың үлкен парызы.
Кешегі қан майданда ерліктің ерен үлгісін көрсеткен ата-әкелеріміздің жауынгерлігін, өнегелі өмір жолдарын еске алып, сол бабаларымыздың тектілік тұлғасын төмендетпей, ұлы есімдерін ұлағаттап жүрген бүгінгінің аға буын өкілдері де кейінгі жастарға үлгі қалдырып жүр. Бүгінде бізде соғыс ардагері қалмағанымен, олардың әрбірінің рухты, жігерлі, айбынды тұлғасы, майдан шебіндегі қайсарлығы жадымызда жаңғырып тұр. Қара шаңырақтың отын сөндірмей, әкеден көрген тәрбиесін өміріне азық етіп келе жатқан Амандық Нұржанов та – елге сыйлы, абыройлы азаматтардың бірі. Осы кісімен жаңадариялық соғыс ардагері Ысқақ әкеміздің майдан шебіндегі ерлік істерін естіп білу үшін біраз әңгімелескен едік. Көзі тірісінде әкесінен естігенін баяндаған еді.
– Менің әкем де соғыс ардагері. Ол кісімен бұл туралы сөйлесу қиын еді. Өйткені соғыс жылдары, майдан шебіндегі жағдайлар туралы сұрасаң, біраз үндемей қалатын. Сірә сұрапыл жылдардың зобалаңы көз алдына келіп, жүрек түкпірінде жатқан жазылмас жараны қозғайды-ау. Сонда да сәл үнсіздіктен соң мұңайым отырып баяндап беретін. «1943 жылы өзім қатарлы қазақтың қара домалақ балалары, жас жауынгерлер сап түзеп, қан майданның ортасынан бір-ақ шықтық. Ол кезде небары 18 жаста ғана едім. Бойымыздағы бар күш-қайратымызды жинап, өзімізге-өзіміз жігер беріп, ұрысқа еніп кеттік. Майдан даласындағы жағдайдың мәз еместігін білесіңдер. Күндіз-түні дамыл таппаған жау әскері бізді де біраз титықтатқаны рас. Әлсін-әлсін шабуылдайды, оқ жаудырады. Жас болдық па, әйтеуір біздің ойымызда тек қана «Алға» деген сөз жаңғырып тұрды. Қасық қанымыз қалса да, мейлі оққа ұшсақ та жауға тойтарыс беруіміз керек. Не керек, қаншама жауынгер жер жастанды. Бірақ жандарын берсе де, жеңіске үлестерін қосып кетті. Өткенді қозғап, мұнан әрі тереңдей бермейін. Сұрапыл соғысты ойыма алған сайын қан майданның ортасына тағы да барып қайтқандай күйде боламын» деуші еді – дейді ауыл азаматы.
Оның сөзінше, майдан даласындағы жас сарбаздардың барлығы “Бәрі де жеңіс үшін” деген ұранды сөздерімен көңілдерін демдеген екен.
Өзінің көлемі мен адам шығыны жағынан тарихта ең үлкен әрі қанды шайқас екінші дүниежүзілік соғыс екені белгілі. Деректерге сүйенсек, соғыс қимылдары әлемнің қырық мемлекетінің аумағында жүріп,110 миллион адам солдат шинелін киді. Әлем халықтарының 80 пайызы қатысып, 60-тан астам мемлекеттен сарбаздар алынды. Қан майданда қаншама адамның өмірі қиылды. Сол жылдары армия қатарына бір жарым миллионға жуық қазақстандық алынды. Соғыс жылдарында ілеуде бір кей отбасыларға майданнан хат келетін. Қысқа ғана мән-жай баяндалған, сағынғанын жазған және жауды міндетті түрде жеңеміз деген сөздер болатын. Ал от пен оқтың арасында ажал құшқан жауынгерлердің атынан отбасына қаралы қағаз келетін. Осылайша азаматын, ұлдарын сұрапыл соғыс жалмаған қаралы шаңырақ түгілі бүкіл ауыл болып күңіреніп қалатын. Бүгінде сексен жыл бұрынғы жазылған хаттар сарғайған параққа айналды, архивтерден орын алды. Осындай хатты жазған жауынгерлер ерлігінің арқасында Кеңес әскері жеңіс туын желбіреткен еді. Одан кейін тәуелсіздікке қол жеткізіп, мемлекетіміз Қазақстан Қарулы Күштерінің құрамын бекітті. Содан бері жас сарбаздар бейбіт күнде Отан алдындағы борышын өтеуде.
Нұр НАУАН